Với lòng ham ăn và khả năng thích nghi cao, cá sư tử đang trở thành một mối đe dọa sinh thái tiềm ẩn cho vùng ven biển Brazil.
Cá sư tử đỏ Thái Bình Dương có hình dáng đặc trưng. Ảnh: NOAA
Một loài khách không mời đã xuất hiện ở vùng biển nhiệt đới của Brazil, đó là cá sư tử đỏ Thái Bình Dương (Pterois volitans). Nổi tiếng với hình dáng đặc biệt và tính chất ham ăn, cá sư tử được phát hiện lần đầu tiên ngoài khơi Florida vào năm 1985 và đã lan rộng qua Caribe, tiêu diệt một số lượng lớn cá san hô. Hiện nay, cá sư tử đã vượt qua rào cản là khối nước sông Amazon-Orinoco đổ vào Đại Tây Dương từ phía đông bắc Brazil. Khối nước ngọt lớn này đã lâu động vai trò như một rào cản ngăn cách các loài cá ở Caribe với cá sống ở phía nam vùng ven biển Brazil.
Các nhà khoa học và nhà quản lý môi trường đều cho rằng cá sư tử đang gây ra một thảm họa sinh thái tiềm ẩn. Để giảm thiểu sự tổn hại, cần phải tiếp cận một cách toàn diện để giải quyết tác động sinh thái, xã hội và kinh tế mà loài cá ăn thịt này mang lại, Phys.org ngày 2/6 đưa tin.
Cá sư tử là một động vật bản địa của vùng biển ấm Ấn Độ – Thái Bình Dương, có chiều dài khoảng từ 30 đến 38 cm, có những sọc đỏ – trắng và vây dài. Chúng tự vệ bằng cách sử dụng gai ngực để truyền nọc độc gây đau đớn. Cá sư tử đã được phát hiện ngoài khơi bãi biển Dania, Florida vào năm 1985, có thể do một người nuôi cá nhiệt đới đã thả chúng ra. Từ đó, chúng đã lan rộng khắp biển Caribe, vịnh Mexico và hướng về phía bắc, còn Bermuda và North Carolina. Đây được coi là một trong những cuộc xâm lấn thành công nhất trong lịch sử.
Bạn đang xem bài viết: Cá sư tử đang xâm phạm và gây tổn hại cho vùng ven biển Brazil. của Ác Nhân Cốc
Cá sư tử có thể trở thành một loại thực phẩm an toàn nếu loại bỏ gai độc. Ở Florida và Caribe, việc săn cá sư tử trở nên phổ biến như một biện pháp kiểm soát. Tuy nhiên, cá sư tử sẽ chuyển qua vùng nước sâu hơn khi trưởng thành, vì vậy chỉ có việc săn bắt đơn lẻ không thể ngăn chặn sự lan rộng của chúng.
Các nhà nghiên cứu biển dự đoán rằng trong vài năm tới, cá sư tử sẽ tiến đến ven biển phía đông nam Mỹ. Vào tháng 12/2020, ngư phủ địa phương đã bắt được một cặp cá sư tử trong rạn san hô ở độ sâu vài trăm mét dưới mực nước sông Amazon. Một người lặn cũng đã bắt gặp cá sư tử tại quần đảo Fernando de Noronha, cách vùng biển nhiệt đới Brazil khoảng 350 km.
Những cuộc xâm lấn mới đã nhanh chóng được ghi nhận dọc theo bờ biển phía bắc và đông bắc Brazil, tập trung chủ yếu ở 8 bang có môi trường biển đa dạng. Các nhà chức trách đã đếm được hơn 350 con cá sư tử dọc theo một đoạn bờ biển dài 2.765 km. Giống như nhiều loài động vật nhập cư khác, cá sư tử ở Đại Tây Dương không phải đối mặt với các cơ chế kiểm soát tự nhiên như động vật săn mồi, bệnh dịch và ký sinh trùng, những yếu tố này đã kìm hãm quần thể ở Ấn Độ – Thái Bình Dương. Một nghiên cứu vào năm 2011 cho thấy cá sư tử sống trên rạn đá tại quần đảo Bahama lớn và phong phú hơn so với cá sư tử sống ở Thái Bình Dương.
Cá sư tử phát triển mạnh mẽ trong nhiều môi trường biển, từ rừng đước đến thảm tảo biển, từ rạn san hô sâu đến xác tàu chìm. Chúng là những kẻ săn mồi hung dữ, bám dai và chuyên ăn các loài cá nhỏ, bao gồm cả những loài giúp duy trì sự sạch sẽ của rạn san hô và có giá trị kinh tế như cá hồng và cá mú. Một nghiên cứu đã công bố vào năm 2008 đã cho thấy khi cá sư tử có mặt trên rạn đá tại quần đảo Bahama, quần thể cá nhỏ đã giảm đi 80% trong vòng 5 tuần.
Vùng ven biển đông bắc Brazil đang đối mặt với nguy cơ xâm hại này. Cá sư tử đã xuất hiện trong rừng đước và khu vực sông cửa, những nơi có vai trò là nơi sinh sản của nhiều loài cá quan trọng trong việc duy trì dịch vụ môi trường và an sinh kinh tế. Sự mất mát của chúng sẽ làm tăng nguy cơ thiếu hụt nguồn lợi thủy sản trong vùng. Ngư dân cũng có thể chịu nguy hiểm khi bị cá sư tử châm vào, gây ra vết thương đau đớn.
Cách kiểm soát cá sư tử dễ nhất là thông qua can thiệp sinh học, đặc biệt là ở giai đoạn quần thể đang phát triển chậm rãi. Tuy nhiên, chính phủ Brazil đã phản ứng rất chậm chạp đối với nguy cơ từ cá sư tử. Vùng biển phía tây nam của Đại Tây Dương tiếp cận xích đạo ít được khảo sát hơn khu vực Caribe, hầu như không có bản đồ đáy biển độ phân giải cao để giới khoa học xác định môi trường sống tiềm ẩn và dự đoán vị trí lan truyền và phân bố của cá sư tử. Việc xác định quy mô xâm hại chủ yếu dựa trên các ước tính.
Hơn nữa, nước đục dọc bờ biển Brazil khiến cho các nhà nghiên cứu khó theo dõi và ghi lại quá trình xâm hại của cá sư tử. Mặc dù có hình dáng đặc trưng, cá sư tử rất khó để phát hiện và ghi hình trong nước đục, gây ra nhiều thách thức lớn cho các nhà nghiên cứu, thợ lặn và ngư dân trong việc theo dõi chính xác phạm vi lan rộng của chúng.
An Khang (Theo Phys.org)
